Hoe worden olievelden opgespoord

Gepubliceerd door focus op 18/04/2012 in de rubriek Natuur en Wetenschap - Wetenschap

Naar verwachting zullen tegen 2030 de thans bekende aardoliereserves in de wereld zijn uitgeput. Tegen die tijd zullen dan ook nieuwe olievelden moeten zijn gevonden, waarschijnlijk op steeds ontoegankelijker plaatsen.

Voor de vorming van een olieveld zijn drie aspecten van belang: de juiste soort sedimentair gesteente om de olie te vor­men; een poreuze steenlaag om de olie op te slaan; en een harde, ondoorlatende steenlaag om de olie vast te houden. Sedi­mentair gesteente wordt over miljoenen jaren gevormd uit afzettingen die vis, schelpdieren, plankton en planten bevat­ten. Onder invloed van warmte en tijd wordt dit organisch materiaal afgebro­ken, waarbij olie en gas ontstaan. Als er sprake is van een poreuze steenlaag, zal deze de olie als een spons 'opzuigen'. Een ondoorlatende steenlaag erboven zal de olie op zijn plaats houden, zolang dit 'dak' de juiste vorm heeft — idealiter een koepel.

Onderzoekers richten hun aandacht op alle drie de soorten gesteente. Voor de opsporing van sedimentaire bekkens die oliehoudend zouden kunnen zijn, wor­den magnetometrische en gravimetrische onderzoeksmethoden toegepast. Elk ge­steente heeft een bepaalde magnetische lading, maar de sterkte ervan verschilt per gesteente. Geologen kunnen op grond van de gevonden waarden uitspraken doen over de structuur en de aard van ondergronds gesteente. Ook de verschil­lende dichtheidscontrasten van gesteen­ten spelen een rol.

Tegenwoordig wordt het magnetome­trisch onderzoek veelal vanuit een vlieg­tuig gedaan. Met magnetometers wordt de sterkte van het aardmagnetische veld gemeten: variaties in de sterkte geven een beeld van de structuur van de onderlig­gende grond.

Gravimetrisch onderzoek is gericht op de meting en vergelijking van de dicht­heid van ondiep gelegen gesteente. Met behulp van een gravi meter kunnen veran­deringen ter grootte van een honderdmil­joenste in de zwaartekracht aan het aard­oppervlak worden vastgesteld. Er is zelfs een gyroscopische uitvoering van het in­strument voor metingen op zee.

Bij seismisch onderzoek worden schok­golven in de grond gezonden door explo­sies of trillingen aan de oppervlakte te veroorzaken. Afhankelijk van het soort gesteente waar ze doorheen gaan, hebben de schokgolven verschillende snelheden. Zodra de golven een grensvlak tussen twee steensoorten raken, worden ze weerkaatst en keren ze naar het aardop­pervlak terug. Met behulp van micro­foons en opname-apparatuur worden ze geregistreerd. Aan de hand van compu­terberekeningen kan vervolgens de lig­ging van bepaalde steenlagen worden af­geleid van de tijd die de golven nodig hadden om naar het oppervlak terug te keren. Op deze wijze kan een gedetail­leerde dwarsdoorsnede van het gebied worden gemaakt. De methode is zeer suc­cesrijk, maar toch kunnen geologen nooit met 100% zekerheid voorspellen of er olie zal worden gevonden.